"Doğal" ürünlerin etiketlerini süsleyen renk renk, şekil şekil işaretler ne anlama geliyor?
Bu işaretleri hangi kurumlar, hangi ürünlere ve niye veriyorlar?
Bu kütüphane en sık gördüğünüz sertifika işaretlerini sizler için anlamlı kılacak.
SERTİFİKALAR KÜTÜPHANESİ
BUNDERVERBAND DEUTSCHER INDUSTRIE UND HANDELSUNTERNEHMEN
für Arzneimittel, Reformwaren, Nahrungsergaenzungsmittel und Körperpflege e.V. (BDIH)
BDIH tarafından “Sertifikalı Doğal Kozmetik” işareti verilmiş olan ürünlerin sahibi firmalar, ürünlerini geliştirirken modern doğal bakımın en üst gereklerini yerine getirmektedirler. Bitkisel etken ve bakım maddeleri ile ilgili en yeni bilimsel veriler göz önünde tutularak geliştirilmiş bakım ve koruma ürünleri BDIH’ten “Sertifikalı Doğal Kozmetik” işareti almaya hak kazanır. Bu ürünlerde yalnızca bitkisel yağlar ve mumlar, bitki özleri ve çiçek suları, eterik yağlar ve aromalar gibi kontrol altında biyolojik olarak yetiştirilmiş ya da benzeri ortamlarda yabani olarak yetişmiş bitkilerden elde edilen ham madeler kullanılmaktadır. Bu sertifikayı olmaya hak kazanan ürünlerin ekolojik yapısı yanında, çevreye uyumlu ve doğal kaynakları koruyan üretim biçimleri, hammaddelerinin biyolojik olarak parçalanabilirliği ve ambalajlarının tekrar değerlendirilebilir olması da öne çıkmaktadır.
ECOCERT
Ecocert, 1991 yılında Fransa'da çevre dostu tarımın geliştirilmesi için tarım mühendisleri tarafından kurulmuş bağımsız bir teftiş ve belgelendirme kuruluşudur. Bugün 130’dan fazla ülkede aktif olan EcoCert, hem organik tarım hem de iyi tarım uygulamaları için ulusal ve uluslararası standartlar çerçevesinde; hayvancılık, arıcılık, vahşi toplama, işleme, paketleme, ticaret, ihracat ve ithalat alanlarında kontrol ve sertifikasyon hizmetleri vermektedir. Standartları çok sıkı olan Ecocert, üretim sürecinin tamamını “her aşamada” (bitki yetiştirilirken, toplanırken, temiz suyla sulanırken, formül oluşturulurken, dolum aşamasında, paketlenirken, ambara konulurken) denetler.
Ecocert Natural Organic Cosmetic; içeriği en az %95 bitkisel olan ve ürün ağırlığına göre içeriğinin en az %10’u organik tarımdan elde edilen ürünlere verilir. Ecocert Natural Cosmetic; içeriği en az %50 bitkisel olan ve yine ürün ağırlığına göre içeriğinin en az %5’i organik tarımdan elde edilen ürünlere verilir.
Bu sertifikaların hiç birinde GDO, petrokimyasallar ve kanserojen (nitrozaminler) içerikler hiç bir seviyede tolere edilmez. Bu ürün ve içerikler asla radyoaktiviteye maruz kalmamış olmamalı ve ambalajları geri dönüştürülebilir materyalden üretilmiş olmalıdır. Ayrıca Avrupa standartlarına göre bu ürün ve içeriklerin üretim süreçlerinin, hiçbir aşamasında hayvan testi yapılmış olmamalıdır.
ETKO COSMOS
COSMOS, merkezi Brüksel'de bulunan, dünyanın önde gelen sertifikalandırma kuruluşlarının bir araya gelerek oluşturduğu hem bir “Organik Kozmetik” ürün standardı hem de kar amacı gütmeyen yetkili bir belgelendirme kuruluşudur. COSMOS ortakları arasında Türkiye’nin prestijli sertifikalandırma kuruluşlarından ETKO da bulunmaktadır. COSMOS, “Organik Kozmetik” sertifikasyonu için kozmetik ürünleri; içerisinde yer alan maddeler, üretim yöntemleri, depolanma koşulları, paketleme tesisleri ve etiketlenmelerine kadar denetler. COSMOS standartlarına göre bir ürünün “Organik” olarak sertifikalandırılabilmesi için tüm içeriğinin %95‘inin tarımsal maddelerden elde edilmiş olması ve bu içeriğin de en az %20’sinin organik olması gerekmektedir. Ayrıca Organik Sertifikalı Kozmetik ürünlerin için; GDO, paraben, phenoxyethanol, nanoparçacıklar, silikon, PEG, sentetik parfümler ve boyalar ile birlikte hayvansal kökenli hammaddelerin kullanımı yasaklanmıştır.
ETKO EKOLOJİK TARIM
En az üç yıl kimyasal kullanılmadan tarım ve hayvancılık yapılan alanlarda gerçekleştirdikleri üretim süreçlerinde; suni gübre, böcek öldürücü kimyasallar, antibiyotikler, katkı maddeleri vb. kullanmayan, sertifikalı ve sertifikasız ürünlerini fiziksel olarak ile birbirinden ayırı tutan, üretim ve satış kayıtlarını detaylı olarak belgeleyen ve periyodik olarak saha denetimleri yaptıran şirketlere verilen bir sertifikadır. Bazı ülkelerde "Ekolojik Tarım” sertifikaları yalnızca devlet kuruluşları tarafından verilmekte ve "organik" teriminin ticari olarak ürün tanıtımlarında, ürün ambalajlar ve ürün etiketlerinde kullanımıyla ilgili sıkı denetimler uygulanmaktadır.
FAIR TRADE (ADİL TİCARET)
“Fair Trade” (Adil ticaret) olarak isimlendirilen bu sosyal etki odaklı standardın temel amacı, gelişmekte olan ülkelerdeki üreticilere yardım etmek ve sürdürülebilirliği teşvik etmektir. Bu standart; sosyal ve çevresel kaygılarının yanı sıra gelişmekte olan ülkelerdeki üreticilere üreticilere daha yüksek ödeme yapılmasını da teşvik eder. "Adil Ticaret” pratiklerini belgeleyen Fair Trade Labelling Organizations International (Uluslararası Adil Ticaret Tescil Kurumu, FLO) bu standart sayesinde, gelişmekte olan ülkelerde yaşayan milyonlarca üretici ve ailenin faydalandığı altyapı, teknik destek ve toplumsal kalkınma projelerini belirli dönemlerde websitesi ve medya amacıyla kamuoyu ile paylaşmaktadır. "Adil Ticareti” standartları çerçevesinde hareket eden ve bu şekilde sürdürülebilirlik konusuna aktif yatırım yapan işletmeler, bu duruşlarını belgeleyen özel bir amblem kullanma hakkına da sahip olurlar. Bu amblem, benzer dünya görüşüne sahip tüketici ve kurumların bu ambleme sahip olan ürünleri tercih ederek, bu hedeflenmektedir. Türkiye’de çeşitli yetkili kuruluşlar tarafından, işletmelere uluslararası ortaklık anlaşmaları ile “Fair Trade" projesi kapsamında belgelendirme hizmetleri verilmektedir.
Good Manufacturing Practices (GMP)
GMP (Good Manufacturing Practices) Türkçe anlamı ile "İyi Üretim Uygulamaları”, insan sağlığını doğrudan etkileyen ürünlerin (gıda, ilaç, tıbbi cihazlar vb.) iç ve dış kaynaklardan kirlenme olasılığını önlemek veya azaltmak amacıyla, firmaların alması gereken iç ve dış şartlara ilişkin önlemleri ifade eder. GMP sertifikası almak için bir firmanın, üretimine dair her kalem iş için mevzuata uygun SOP (Standart Operasyon Prosedürleri) oluşturması ve her gün bu prosedürlere uygun hareket etmesi gerekir. Hijyen ve temizlik koşulları GMP için çok önemlidir. Üretim ya da hizmet verilen bir işletmenin temizlik kuralları oluşturulmalı ve denetleyiciler (Sertifikasyon müfettişleri, Sağlık Bakanlığı vb.) tarafından yapılan temizliğin kontrol edildiği imza altına alınmalıdır. Havalandırma, ısıtma ve nem şartları düzenli olarak belli seviyelerde tutulmalı ve bu seviyeler yazılı olarak periyodik kayıt altına alınmalıdır. Güvenlik de GMP'de çok önemlidir. Deprem, yangın, izlenebilirlik ve benzeri tüm güvenlik önlemleri itina ile alınmış ve raporlanabilir olmalıdır. Türkiye’de çeşitli yetkili kuruluşlar tarafından, yürürlükteki mevzuatlarla ve uluslararası standartlar çerçevesinde, GMP belgelendirme hizmetleri verilmektedir. GMP sertifikalarının geçerlilik süresi, denetim tarihinden itibaren 3 yıldır.
ICEA
ICEA sertifikası, tüketicinin düşük çevresel etkiye sahip ve etiketinde açık, doğru ve ayrıntılı bilgi içeren güvenli kozmetik ürünler seçmelerine olanak sağlar. ICEA işaretine sahip ürünler yasaklanmış maddeler ve GMOlar içermezler. Bu ürünler iyonize radyasyon olmadan işlenirler ve üretimleri sırasında böcek ilacı veya hormon kullanılmaz. Son ürün testleri hayvanlar üzerinde yapılmaz. ICEA’nın kozmetik sektöründe organik ürünler ile ilgili yaptığı düzenlemeler neticesinde ortaya çıkan standartlar sadece sertifikasyon sahibi taraflar değil aynı zamanda tüketici birlikleri tarafından da onaylanmıştır.
İYİ TARIM UYGULAMALARI (İTU) & GLOBALGood Agricultural Practices (GLOBALGAP)
Bakanlıktan yetkilendirilmiş sertifikasyon şirketleri tarafından paralel bir süreçle verilen bu iki sertifika, başvuran markanın mahsulünü pazarlanacağı ülkelerde geçerli olan "azami bitki muhafazası” ve "ürünün kalıntı sınırı” standartlarını dikkate alır. İyi Tarım Uygulamaları Yönetmeliğine uygun üretim yapan şirket, kurduğu sistemi en az üç ay uyguladıktan sonra kontrole sokabilir. Yapılan inceleme ve raporlarda, başvuran şirketin kendi coğrafyasında geçerli muhafaza ve kalıntı standartlarını aşmadığı tespit edildiğinde, ilgili şirket yine yalnızca başvurduğu coğrafyada geçerli İTU/GLOBALGAP belgelerini almaya hak kazanır. Bu sertifikalar, tarımsal üretim yapan üreticiler ile bu ürünleri paketleyen firmalara verilir ve verildikleri tarihten itibaren 1 sene geçerlidir.
NATURE
NATRUE (Uluslararası Doğal ve Organik Kozmetik Derneği), merkezi Bürüksel’de bulunan ve kar amacı gütmeyen bir kurumdur. 2008 yılından bu yana faaliyetlerini yürüten kurum, pazarda doğal ve organik kozmetik kullanımını teşvik eder ve bu konuda çeşitli bilinçlendirme kampanyaları düzenler. Avrupa’da doğal kozmetik pazarının yarısından fazlasını temsil eden NATRUE, pazarda ihtiyaç duyulan yasal denetimlerin yokluğunda, doğal kozmetik konusunda tanımladığı güçlü standartlarla kıta Avrupasında önemli bir boşluğu tamamladı. NATRUE logosu taşıyan tüm ürünler bu net standartlara uymakta ve periyodik olarak denetlenmektedirler. Kurum tarafından üç tip sertifika verilmektedir; "Natural Cosmetics" (Doğal Kozmetik), "Natural Cosmetics with Organic Portion" (Organik Madde İçeren Doğal Kozmetik) ve "Organic Cosmetics" (Organik Kozmetik).
NATURAL PRODUCT ASSOCIATION (NPA)
Natural Product Association doğal ürünler pazarında en eski sertifikasyon kurumlarındandır. Gıda, gıda takviyeleri, sağlık ve güzellik ürünlerini kapsayan bu işareti, saf ve doğal içeriğiyle insan sağlığına risk oluşturmayan, hayvanlar üzerinde test edilmeyen, çevreye zarar vermeyen, geri dönüşümlü içeriğe sahip, paketlemesinde doğal malzeme kullanan ürünler alabilir. Bu sertifikayı almaya hak kazanan ürünler minimum yüzde 95 doğal içeriğe sahip olmalı ve içerdiği bileşenlerin saflığını koruyan süreçlerle üretilmelidir. Bu işareti taşıyan ürünlerin petrol kökenli bileşikler içermesine izin verilmez. Ve daha da önemlisi bir markanın herhangi bir ürününün bu sertifikaya sahip olması için markaya ait tüm ürünlerin en az %60’ının bu standarda uyması gerekmektedir.
NON-GMO
GMO, İngilizce, genetiği değiştirilmiş organizma anlamına gelen "Genetically Modified Organisms" ifadesinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Genetiği değiştirilmiş organizmalar; genetik yapısı, genetik mühendislik bilimi ve teknojileri kullanılarak laboratuvar ortamında düzenlenen bir bitki, hayvan, mikroorganizma veya başka herhangi bir organizmayı ifade edebilir. Bu “genetik düzenlemeler” genellikle; tarımda zirai ilaçlara (herbisit & pestisit gibi) karşı bitkilerin toleransını arttırmak veya hayvancılıkta sürü verimini veya hastalık direncini arttırmaki için gerçekleştirilmektedir. Non-GMO sertifikası bir gıdanın üretimde kullanılan maddelerin ve ürünün kendisinin GDO içermediğini belgelendirir. Türkiye’de çeşitli yetkili kuruluşlar tarafından, işletmelere uluslararası ortaklık anlaşmaları ile NON-GMO projesi kapsamında belgelendirme hizmetleri verilmektedir.
NSF ORGANİK (ABD)
NSF organik bileşenler içeren kişisel bakım ürünlerini denetleyen ve sertifikalandıran ulusal bir Amerika standardıdır. Bu standart organik bileşenler içeren kişisel bakım ürünlerinin etiketleme ve pazarlama gerekliliklerini de tarif eder. Bu standarda göre herhangi bir ürünün üzerine “organik bileşenler içerir” ibaresinin yazılabilmesi için, ilgili ürünün en az %70 veya daha fazla organik bileşen içermesi ve aynı zamanda ürünün NSF standardında belirtilen kılavuzlara göre üretilmesi gerekmektedir. 1997’den bu yana Dünya Sağlık Organizasyonu ile birlikte çalışan NSF, su kalitesi ve güvenliği, besin güvenliği ve iç mekân güvenliğiyle ilgili konularda da çalışmaktadır.
ORGANİK TARIM
1991 yılında Avrupa Birliği içinde organik tarım faaliyetlerini düzenleyen 2092/91 sayılı yönetmelik yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye’de ise Avrupa Birliği mevzuatına uyum sağlamak üzere; organik ürünlerin üretimi, tüketimi ve denetlenmesine yönelik hazırlanan “Organik Tarım Kanunu” 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Bu yönetmelikler doğrultusunda, organik ürünlerin üretimine yönelik yapılması gerekenler, yetkilendirilmiş bir sertifikasyon kurumu tarafından periyodik olarak sahada organik tarım kontrol listesi ile karşılaştırılarak denetlenir. Arazinin önceki senelerdeki faaliyetleri, mevcut uygulamalar, tarım yapılan bölgenin genel durumu, risk faktörleri ve elde edilen mamuller ile ilgili kayıtlar ve raporlarını analiz edilerek bir rapor oluşturur. Kontrol raporu neticesinde yönetmelik kurallarına uygun olduğuna kanaat getirilen organik tarım faaliyetleri sertifikalandırılır.
PETA / Cruelty-Free / Beauty Without Bunnies
PETA (Hayvanlara Etik Muamele İçin Mücadele Edenler), 6.5 milyondan fazla üyesi ve destekçisi ile dünyanın en büyük hayvan hakları örgütüdür. En fazla sayıda hayvanın, en uzun süre, en yoğun kullanıldığı beş alana odaklanan PETA (gıda endüstrisi, tekstil endüstrisi, kimya endüstrisi, laboratuvarlar ve eğlence endüstrisi), evcil hayvanlara karşı zulüm ve "haşarat" olarak değerlendirilen kemirgenlerin, kuşların ve diğer hayvanların, toplu olarak yok edilmeleri gibi birçok konuda toplumun vicdanını yansıtacak şekilde faaliyet gösteriyor.
PETA websitesinde listelenmeye hak kazanan ve/ya yukarıda belirtilen ibareleri ürün ambalaj ve etiketlerinde kullanan markalar, PETA’nın matbuu güvence beyanını imzalamış veya kendi hazırladıkları özel bir beyan ile; içerik, formül ve/ya bitmiş ürünlerinde herhangi bir hayvan test yapmadıklarını ve ileride yapmayacaklarını taahhüt etmiş şirketlerdir.
USDA ORGANIC
Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı'na (USDA) ait Ulusal Organik Program (NOP), organik tarım ürünlerinin ve bu ürünler kullanılarak elde edilen ikincil ürünlerin standardizasyonu ve denetiminden sorumludur. Programın belirlediği standartlar çerçevesinde faaliyet gösteren firmaların; tarımsal üretiminden, paketleme ve depolama operasyonlarına kadar tüm üretim süreçleri ciddi bir denetim altındadır. Bu standartlarla paralel gerçekleştirilen denetimler sonucunda firmalara verilen “USDA Organic” logosu, ilgili firmanın ürünlerinin en az %95 oranında organik/organik hammaddelerden elde edilmiş bileşenler içerdiğine işaret eder. Bu ürünlerin etiketinde yazan ve organik olduğu belirtilmiş içerik maddeleri de “USDA Organic” sertifikalı olmak zorundadır.
VEGAN / V-LABEL
Herhangi bir şekilde et ve GDO içermeyen gıda ve kozmetik ürünlerine, içerdikleri hayvansal ürün varlığına göre Vegan Derneği tarafından verilen dört farklı sertifika tipi bulunuyor. “Vegan” sertifikalı ürünler hiçbir hayvansal bileşen içermiyor. "Lakto Vejetaryen” sertifikalı ürünler, yalnızca laktik (sütle ilgili) bileşenler içerebiliyor. “Ovo-Vejetaryen” sertifikalı ürünler, sadece yumurta ihtiva edebiliyor. “Lakto-Ovo-Vejetaryen” sertifikalı ürünler ise sütle ilgili ve yumurta içerebiliyor. Vegan-vejetaryen ürün üretimine uygun yapılandırılmış ve bulaşıklığı önlemeye yönelik tüm tedbirleri almış tesisler, dernek tarafından yılda iki kez habersiz denetleniyor. Demetimler sırasında herhangi bir uygunsuzluk tespitinde ise önce sertifika iptal ediliyor ve ilgili firma bu sertifikadan “tamamen” men ediliyor. Sertifikadan men edilen firma V-Label tüketicilerine ilan ediliyor ve firma sözleşme gereği para cezası ödemek zorunda kalıyor. Yenilenmedikleri sürece tüm “V-label” sertifikaların geçerlilik süreleri ise bir sene.
